Yapılan işin tabiatına göre mutlaka ürün satın aldığınız firmalar vardır. Perakende, toptan satış gibi alım satım ekseninde çalışan firmalarda onlarca, belki de yüzlerce, diğer iş kollarında sadece demirbaş ve ofis malzemeleri için daha az sayıda. Ancak hepimiz birden fazla ürün grubu için birden fazla tedarikçi ile çalışıyoruz. Bu tedarikçilerle ilişkiler ve ticari faaliyetler iş hayatının kargaşası arasında sıklıkla göz ardı edilebiliyor ya da üstünkörü değerlendiriliyor. Oysa çalıştığınız tedarikçilerin performansı ve bunun sizin şirket performansınıza etkisi çok daha ciddiye alınması gereken bir konu.  

Tedarikçilerin nitelik ve nicelik olarak değerlendirilmesi, uygun olanlarla iş hacmini büyütüp uygun olmayanlarla yolları ayırmak veya geliştirmek açısından hayati önem taşıyor. Hatta bu değerlendirmeler hem var olan tedarikçiler hem de potansiyel firmalar için yapılmalı. O yüzden bugün Satınalma'da Tedarikçi Portföyü Optimizasyonu yazısında kısaca değindiğimiz tedarikçi değerlendirme sistemlerinden bahsedelim. Birden fazla tedarikçi değerlendirme sistemleri olmakla birlikte biz yazıya tedarikçi değerlendirmelerinin faydalarından bahsederek başlayalım. 

Tedarikçi Değerlendirmesinin Faydaları 

1.      Satınalma Performansının Artması

Şirket olarak tedarikçilerinizin performansını somut verilerle ölçmediğinizde satınalmacıların tahmin ve öngörülerine göre tedarik yönetimi yapıyor olacaksınız. Objektif bir ölçme ve değerlendirme sonucunda ise sizin için gerçekten faydalı firmalarla çalışarak şirketinizin satınalma performansını arttıracağınız gibi, beklentinin üzerinde performans gösteren tedarikçilere vereceğiniz ödüllerle bu performansı katlayarak arttırabilirsiniz de. 

2.      Görünmeyen Maliyetleri Azaltma

Satınalma doğası gereken maliyet yaratan bir operasyon. Ancak iletişim sebebiyle yaratılan ve çoğunlukla görünmeyen bir maliyet doğurduğu çok az profesyonel tarafından fark ediliyor. Doğru ölçülen ve değerlendirilen, ve bu değerlendirmenin sonucu son derece başarılı görünen tedarikçilerle yaşanan bir problem varsa bu iletişim kaynaklıdır ve bu konuya odaklanarak en iyi tedarikçilerinizi korur ve görünmeyen maliyetleri de azaltabilirsiniz. 

3.      Tedarikçi Performansının Artması

Objektif bir şekilde değerlendirilen tedarikçilerle olan iletişim gelişime açıktır. Sorunlar net olarak tanımlanır ve dolayısıyla gerçekçi çözümler üretilir. Bu da tedarikçilerinizin performansının artmasına, ve ardından doğal olarak şirketinizin satınalma operasyonlarının performansının artmasına sebep olur. 

4.      Riski Azaltmak

Tedarikçilerinizi satınalma elemanlarınızın gözünden ve onların kişisel değerlendirilmeleri üzerinden tanımak yerine, objektif kriterler üzerinden tanımak sahip olduğunuz iş kolundaki riskleri de minimize eder. Satınalma yaptığınız firmaların güçlü ve zayıf yönlerine hakim olarak daha az risk taşırsınız. 

Tedarikçi Değerlendirme Sistemleri 

Aslında temelde aynı olmakla birlikte uygulamada tedarikçi değerlendirme sistemleri sektörden sektöre veya satınalma amacına göre detaylarda farklılık gösterecektir. Örneğin otomotiv sektöründe yedek parça satınalmanın tedarikçi değerlendirme sistemi ile, dekorasyon alanında iş yapan bir perakendecinin tedarikçi değerlendirme sistemleri detaylarda çok farklıdır. Ya da başka bir örnekle açıklarsak sadece demirbaş ve ofis malzemeleri satınalması yapan bir muhasebe ofisi ile bir restoranın tedarikçi değerlendirmesi de farklı olacaktır. Öte yandan sistemlerin özü değişmez. 

Temelde tedarikçi değerlendirme sistemleri, tedarik firmalarını; 

-          Fiyat

-          Kalite

-          Terminlere Uyumluluk

-          Teknik Yeterlilik

-          Yeniliklere Açıklık

kriterlerine göre değerlendirir. Fark yaratan bu değerlendirmelerin nasıl yapılacağı ve hangilerinin daha önemli olduğudur. 

Önem derecesine göre her bir kritere ağırlık tanımlanır (toplam 100 dağıtılarak). Ayrıca bu kriterler mümkün olduğunca rakamsal olarak değerlendirilmelidir. Rakamsal olarak değerlendirilmesi mümkün olmayan kriterler (örneğin; yeniliklere açık olmak) ancak görüş olarak değerlendirilebilir ki objektif ve verimli bir tedarikçi değerlendirmesi için bu tarz kriterlerin toplam puan içerisindeki ağırlığı da düşük tutulmalıdır. 

En basit haliyle bir tedarikçi değerlendirme sistemini aşağıdaki gibi özetleyebiliriz: