Covid-19 pandemisi, bunun yarattığı sağlığımızla ilgili endişeler ve karantina günleri normalleşme süreciyle birlikte etkisini yitirmeye başladı. Bu sevindirici bir gelişme ancak sağlıklı bir yaşam için tedbiri elden bırakmamakta fayda var.
Ki bu tedbirlerden biri olan Ultraviyole ışık ve UVC lambalı cihazlar ile dezenfeksiyon da bir süredir detaylarıyla değindiğimiz bir konu.
Artık sonuna gelmeye başladığımız bu konu hakkında son sözlerimizi de Ultraviyole ışığın çeşitli materyaller üzerindeki etkisi üzerine söyleyelim. Böylece eğer UVC lambalı cihazlar ile dezenfeksiyon konusunda bir yatırım yapmayı planlıyorsanız ev veya iş yerlerinizde bulunan eşyalar ve materyaller üzerindeki etkisi hakkında da fikir sahibi olabilirsiniz.
UVC Işığının Gıda Ürünlerine Olumsuz Etkisi Var Mı?
Tabii ultraviyole ışık, radyasyon gibi kelimeler duyulunca insanlar ister istemez tedirgin oluyor. Ancak UVC ışığı ile dezenfeksiyonun gıda güvenliği konusunda risksiz bir yöntem olduğunu söyleyebiliriz.
foodonline.com sitesinde özellikle son yıllarda bu teknolojinin gıda sterilizasyonunda ne kadar yaygın kullanıldığı ve ne gibi faydaları olduğu belirtilmiş. Yöntem özellikle pastörizasyon yöntemine kıyasla daha etkili bir dezenfeksiyon ve daha uzun raf ömrü sağlıyor. Ki raf ömrünü uzatmak için gıdalara başka kimyasallar eklenmesine gerek kalmadan.
Benzer şekilde food.ndtv.com da ultraviyole ışığın gıda ürünleri içerisindeki bakteri, virüs ve diğer patojenleri etkisiz hale getirirken ürünün kendisine bir zararı olmadığını belirtiyor.
Dolayısıyla gıda ürünlerini UVC lambalı cihazlar ile dezenfekte etmek, tüm gıdaları değilse bile en azından içme suyunu bu şekilde dezenfekte etmek hem lezzeti değiştirmediği hem de güvenilir olduğu için tercih edilebilecek bir yöntem.
UVC Işığının Plastik Üzerinde Olumsuz Etkisi Var Mı?
Çoğunlukla karbon içerdiği için plastikler üzerinde ultraviyole ışığın olumsuz bir etkisi vardır, evet. Temelde; ultraviyole ışık polimer yapılar üzerinde fotokimyasal bir etki yaratarak plastik malzemenin deformasyonuna sebep oluyor diyebiliriz. Ancak bu durum hem plastiğin türüne hem de ultraviyole ışığa maruz kalma süresine göre değişiyor.
essentracomponents.com'un farklı plastik türlerine değindiği çalışmasında ultraviyole ışıktan en az zarar gören malzemelerin akrilik, polivinilflorid (PVDF) ve politetrafloroetilen (PTFE) olduğu belirtiliyor. Ki aslında bu malzemeler de yoğun bir şekilde ultraviyole ışığa maruz kaldığında deforme oluyor ancak diğer plastiklere nazaran daha az.
Polipropilen (PP) ve Polietilen (LDPE) is ultraviyole ışığın en çok etkilediği plastiklerden.
Aslında çeşitli kimyasallarla ultraviyole ışığın plastikler üzerindeki deformasyon etkisinden kaçınılabiliyor ancak Sanuvax.com'un makalesinde ortaya konulan bilgiler ışığında bu tarz önlemlerin yüzeysel kaldığı, temelde çok işe yaramadığı da belirtiliyor.
Bu durumda önemli olan plastiklerin deformasyonunun kullanıcılar açısından ne derece önemli olduğu... İşletmenizde veya evinizde bulunan plastik ürünler (masa, sandalye, mutfak araç gereçleri gibi) ultraviyole ışığın sebep olduğu deformasyona mutlaka uğrayacaktır. Ancak çoğu zaman gözle görülemeyecek derecede küçük hasarlar ile.
Malzemenin kimyasal bağlarının bozulması yiyecek ve içecekleri saklamakta kullanılan kaplar açısından önemlidir ve bu tarz ürünleri UVC lambalı cihazlar ile dezenfekte etmekten kaçınmalıyız. Ancak masa, sandalye gibi, üzerine, içine yiyecek veya içecek koyulmayan plastik ürünlerde çok fazla tedbir almak fayda sağlamayacağı gibi gereksiz maliyet de yaratır.
UVC Işığının Metaller Üzerinde Olumsuz Etkisi Var Mı?
Light Sources Inc. Üretim Mühendisi Chris Rockett ultraviyole ışığın çeşitli materyaller üzerindeki etkisi hakkındaki makalesinde metallerin ultraviyole ışıktan yok denecek kadar ez etkilendiğini belirtiyor. Sebebini ise; metallerde iletkenliği de sağlayan serbest elektronların ultraviyole ışığın enerjisini taşıması olarak göstermiş.
Ancak metalleri de kendi içinde sınıflandırabiliriz. Elbette tüm metaller ultraviyole ışıktan yok denecek kadar az zarar görmesine rağmen, Pittsburgh Üniversitesi'nden Jarred K. Forsyth doktora tezinde bakır, alüminyum, demir ve çinkonun nispeten ultraviyole ışıktan etkilendiğini ortaya koymuş.
Öte yandan, az bile olsa metallerin UVC lambalı cihazlar sebebiyle gördüğü deformasyonun insan sağlığına olumsuz etkisi hakkında bir bulguya rastlanmamış.
UVC Işığının Seramik Üzerinde Olumsuz Etkisi Var Mı?
Mutfaklarda bolca kullanılan seramik ürünlerin ultraviyole ışıktan etkilenip etkilenmediğini merak ediyor olmanız çok normal.
Yine Chriss Rockett'ın makalesine dönecek olursak, seramik malzemenin iyonlarının çok güçlü bağlarla bağlı elektronlara sahip olması malzemenin hem yüksek sıcaklıklara dayanmasına hem de UVC ışınlarından etkilenmemesine yarıyor.
Dolayısıyla seramik ve türevlerinin de UVC ışınlarından zarar görmediğini söyleyebiliriz.
UVC Işığının Tekstil Ürünlerine Olumsuz Etkisi Var Mı?
Aslında bu konuda çok daha detaylı bilgileri UVC Işınlarının Kumaşlar Üzerindeki Etkisi ve Ultraviyole Işınlarının Pamuk Üzerindeki Etkisi - Bilimsel Bir Çalışma yazılarımızda bulabilirsiniz.
Burada sizlere basitçe özetlememiz gerekirse; ultraviyole ışınları hemen hemen tüm kumaşların esnekliği, mukavemeti ve renkleri üzerinde olumsuz etki yaratabilir. Ancak bu etki hem kumaşın türüne hem de ultraviyole ışınlarına maruz kalma süresine ve sıklığına bağlıdır.
Özellikle sentetik kumaşlar UVC ışınlarından en az etkilenen -diğer tekstil materyallerine kıyasla- malzemelerdir. Dezenfeksiyon için UVC ışını uygulamasının süresi kısa tutulup, uygulama sıklığı da günde 2 defadan fazla olmazsa yöntem tekstil ürünleri için daha güvenli hale gelir.
Ek olarak; tekstil ürünlerinin yer aldığı işletmelerde ve mağazalarda UVC lambalı cihazlar ile hava dezenfeksiyonu daha çok tavsiye edebileceğimiz yöntemdir, çünkü bu şekilde kumaşlar UVC ışığı ile direkt temas etmez ve az değil, hiç zarar görmez.
Dezenfeksiyon ve özellikle UVC Lambalı Cihazlar ile Dezenfeksiyon konusunda daha detaylı bilgi edinmek için aşağıdaki yazılarımızı da okuyabilirsiniz: