Hemen hemen tüm tekstil materyallerinin az ya da çok ultraviyole ışıktan etkilendiğini UVC Işınlarının Kumaşlar Üzerindeki Etkisi yazısında belirtmiştik. Ancak bu durum güçlü bir bakteri ve virüs öldürme özelliği bulunan ultraviyole ışığı dezenfektan olarak kullanmamıza engel olmamalı. O yüzden bu yazıda, biraz bilimsel araştırmalara da referans vererek UVC ışığın pamuk üzerindeki etkilerinden, bu etkilerin hangi şartlarda ortaya çıktığından ve işletmelerde ya da evlerde dezenfeksiyon için UVC lambalı cihazlar kullanırsanız kumaşları ne şekilde koruyabileceğinizden bahsedelim.
California Üniversitesi'nin Tekstil ve Giyim Bölümü'nden M. Yatagai ve S.H.Zeronian boyalı veya ham pamuklu kumaşları ultraviyole ışığa ve ısıya maruz bırakarak deneyler yapmış, bu deneylerle kumaşların yırtılma mukavemeti, renk değişimi ve nem tutma (esneklik sağladığı için) gibi özelliklerindeki değişimleri gözlemlemişler. Ki çalışma çok detaylı olsa da bir tekstil işletmeniz varsa en çok bu özellikleri merak edeceksinizdir.
Ultraviyole Işınların Pamuk Dayanıklılığına Etkisi
108 gr/m2 ağırlığındaki boyalı pamuk kumaşlar 1, 3 ve 6 gün boyunca 102 dakika ışıkla temas, 18 dakika ara şeklinde art arda ultraviyole ışığa maruz bırakılmış. İşlem sırasında ise sıcaklık 25 ile 41 derece arasında gerçekleşmiş (UVC lambalarının yarattığı ısıdan dolayı).
1 gün boyunca ultraviyole ışığa maruz kalan pamuklu kumaşın mukavemetinin %100'den %89,7'ye düştüğü görülmüş, ki 6 gün boyunca ultraviyole ışığa maruz kalan kumaşın mukavemeti de %39,3'e düşmüş.
Aslında rakamlar çok korkutucu görünüyor. Öte yandan, bir tekstil işletmeniz varsa, dezenfeksiyonu günde 1 veya 2 defa yapacaksanız ve her bir uygulama da yarım saati geçmeyecekse işletmenizdeki pamuklu kumaşların ultraviyole ışınlarına bu deneydeki uygulamadan çok çok daha az maruz kalacağını söyleyebiliriz.
Ki deneyde 1 günde toplam 1224 dakika UVC ışığı uygulaması yapılıyor, siz 60 dakika uygulayacaksınız en fazla. Üstelik klimalar ile ortam sıcaklığının da hiçbir zaman 25 derece üzerine çıkmamasını sağlayacaksınızdır ki bu da ultraviyole ışınlarının olumsuz etkisini azaltan bir durum.
Özetle; kumaşın dayanıklılığının %100'den %89,7'ye düşmesi için, normal bir işletmede veya mağazada en azından 25 - 30 gün boyunca günde 2 kere UVC ışığı ile uygulama yapılması gerekli.
Ultraviyole Işınlarının Pamuk Rengine Etkisi
Yine aynı ağırlıkta ve aynı uygulamalardan geçen pamuklu kumaşların renklerindeki değişim ise çok daha az.
1 gün boyunca ultraviyole ışınlarına ve bu ışınların yarattığı ısıya maruz kalmanın sonucunda renkteki değişim %0,4 ve 6 gün boyunca uygulama sonucunda renkteki değişim ise %0,8 olarak ölçülmüş.
Yalnız burada incelediğimiz bilimsel makaleye bir ara verelim ve ozon da üreten UVC lambalı cihazlarla ilgili parantez açalım. Ozon, tekstil sektöründe kumaşları ağartmak için kullanılır. Dolayısıyla yan madde olarak ozon üreten UVC lambalı cihazlar kumaş renklerinde daha fazla solmaya, ağarmaya sebep olurlar. Bu sebeple işletmenizde dezenfeksiyon amacıyla kullanacağınız UVC lambalı cihazların ozon üretmemesine dikkat etmelisiniz.
Utraviyole Işınlarının Pamuğun Nem Tutma Özelliğine Etkisi
Aynı uygulamalardan geçen pamuklu kumaşların 110 derecelik fırında 3 saat kurutulduktan sonra tekrar nemlendirilmesiyle ölçülen nem tutma özelliği de kumaşın esnekliğini etkilediği için önemli bir faktör.
Bu uygulama sonrasında 1 gün boyunca ultraviyole ışınlarına maruz kalmış olan pamuklu kumaşların nem tutma özelliğinin %6,99'dan %6,93'e, 6 gün boyunca ultraviyole ışınlarına maruz kalmış olan pamuklu kumaşların ise %6,72'ye gerilediği görülmüş.
Elbette bu deneyler ekstrem şartlar altında yapılmış. Örneğin herhangi bir kumaşın 1 gün boyunca aralıksız ultraviyole ışığa maruz kalması gerçek hayatta (özel bir sebebi yoksa) mümkün değil. Üstelik yaşam alanlarındaki iklimlendirme sebebiyle sıcaklıklar da genellikle 15 - 25 derece arasında tutuluyor, ki bu da ultraviyole ışığın tekstil ürünleri üzerindeki etkisini azaltan faktörlerden.
Dolayısıyla bu deneyleri ve bilimsel çalışanın sonucunu "evet, ultraviyole ışık tekstil ürünleri üzerinde olumsuz etki yaratır ancak bu ışığa aşırı maruz kalındığında" şeklinde okuyabiliriz.
Günlük hayatta, dezenfeksiyon sebebiyle Ultraviyole ışınları kullanıldığında uygulamalar ortalama yarım saat sürer. Ve günde 1 ya da 2 defa yapılır. Dolayısıyla bu deney şartlarından çok daha olumlu koşullar mevcut.
Ek olarak, deney ultraviyole ışınlarından en çok etkilenen Pamuk elyafı (daha doğrusu pamuklu kumaşlar) üzerinde yapılmış. Bir önceki yazımızda da bahsettiğimiz gibi Yünlü ya da ipek elyaflar ile sentetik elyaflar ultraviyole ışınlarının olumsuz yanından daha az etkileniyor.
Sonuç olarak; uygulama sıklığı ve süresi konusunda aşırıya kaçmamak kaydıyla, UVC lambalı cihazlar ile dezenfeksiyon tekstil işletmelerinde güvenle kullanılabilir.
Daha da güvenli bir yöntem istenirse; yüzeyleri değil havayı dezenfekte eden UVC lambalı dezenfeksiyon cihazları da tercih edilmelidir. Böylece tekstil materyalleri UVC ışığı ile hiçbir şekilde direkt temas etmez ve bu konuda herhangi bir olumsuzluk da yaşanmaz.
Ultraviyole ışık ve dezenfeksiyon ile ilgili daha detaylı bilgi edinmek için;
yazılarımızı da okuyabilirsiniz.