4. Endüstri Devrimi, Akıllı
Fabrikalar veya Akıllı Üretim... Farklı ülkelerdeki adlandırılması ne olursa
olsun bilgi teknolojileri tabanlı yapay zeka (AI), makine öğrenmesi (ML), Big
Data ve Nesnelerin Interneti (IoT) bileşenlerinin gerçekleştirdiği Endüstri 4.0
devrimi şirketlerin operasyonel ve idari faaliyetlerini tepeden tırnağa
değiştiriyor. Ve bu devrimin stratejik ve operasyonel satınalmaya etkileri de,
tahmin edeceğiniz üzere Satınalma 4.0 olarak isimlendirilmiş. Satınalma 4.0’ın
tam olarak nasıl bir kavram olduğu, bugünün ve geleceğin satınalma
profesyonellerinin ve yöneticilerinin stratejik olarak nasıl bir yol izlemesi
gerektiği ise hala net değil. Konuyla ilgili görüşler çeşitli ancak iş hayatının
geçmişi göz önüne alınırsa bu yeni kavramın da, aynı daha öncekiler gibi,
kendine özgü bazı fırsatlar sumasının yanında bazı tehditler de içerdiğini
söyleyebiliriz. Büyük resme bakıldığında ise Endüstri 4.0 satınalmada veya
herhangi bir alanda sadece çalışma şeklinde değil tedarikçiden müşteriye kadar
tüm değerler zincirinde bir dönüşüm gerçekleştirmeye aday. Bu anlamda Satınalma
4.0 aşağıdaki bileşenlerden oluşur diyebiliriz.
Katma Değer Yaratma
Satınalma 4.0 kapsamındaki ilk
dönüşüm “katma değer yaratma” üzerine daha fazla düşünmeyi gerektiriyor.
Satınalma yöneticileri satınalma faaliyetlerinin sadece maliyet düşürmeden
ibaret olmadığını, Endüstri 4.0 ve bunun yaratacağı arz – talep dengesindeki
değişim sebebiyle şirketten ve hatta tüm sektörden beklentilerin çok daha
farklı olabileceğini düşünmeli. Dolayısıyla Satınalma Yönetimi de her zamanki
tanımına ek olarak daha çok Risk Yönetimi, Marka Yönetimi gibi katma değer
içeren bir yöne gitmeli.
Dijital Kategori
Yönetimi
Endüstri 4.0 ve beraberinde gelen
Satınalma 4.0 bazı yeteneklerin geliştirilmesini de gerektirecek. Ki bunlar
arasında en önemlisi data toplama, analiz etme ve bundan sonuç çıkarma
diyebiliriz. Çünkü Endüstri 4.0 temelde her an sisteme giren dataların
işlenmesi ve bunun sonucunda sistemdeki makinelerin birbirleriyle iletişim
kurarak operasyonel faaliyetleri yürütmesi ekseninde ilerliyor. Bu noktada
satınalmanın fonksiyonu ise bu datadan tedarikçiden müşteriye kadar olan
süreçte yüksek katma değerli sonuç üretebilecek şekilde faydalanmak olacaktır. Başka
bir deyişle, satınalma sadece iyi malı daha ucuza alma amacıyla değil, bütün
bir dijital süreci okuyup geleceğe yönelik öngörülerde bulunarak bir ürün grubu
ve kategoriyi yönetmek amacıyla hareket edecek.
Dijital Tedarik Zinciri
Yönetimi
Endüstri 4.0 ile müşterilerden,
distrübütörlerden, tüketicilerden, nakliyecilerden alınan datanın üretime
entegre edilmesi sağlanırken siber fiziksel sistemler de (bir yazılım
liderliğinde kullanıcılar, sensörler ve robotic sistemler) tedraik süreçlerinin
optimizasyonu için kullanılacak. Çok yakın gelecekte mümkün olmayabilir ancak
eninde sonunda nihai tüketici istediği herhangi bir ürünü, istediği anda elde
ediyor olabilecek. Satınalma 4.0 ise bu siber fiziksel sistemlerin sürece dahil
edilmesinde en önemli rolü oynaması beklenen eleman.
Inovatif Data Yönetimi
Yazının buraya kadar olan kısmını
okuduysanız data’nın Satınalma 4.0 süreçlerinde başrolde olduğunu fark
etmişsinizdir. Ancak bu noktada data yönetiminin biraz daha farlı bir yöne
gitmesi bekleniyor. Bugüne kadar data analizi denildiğinde sadece geçmişe dönük
var olan bilginin analizi ifade edilirken, Satınalma 4.0 kapsamında inovatif
bir yaklaşımla var olan datalardan geleceğe yönelik öngörülerde bulunabilmek de
gerekecek. Ki aslında bu dijital kategori yönetimine çıkan bir patika.
Satınalma 4.0 yazısı belki
Endüstri 4.0 serisindeki diğer yazılara kıyasla biraz daha teorik kaldı. Bunda
teknolojik gelişmelere iş hayatının adaptasyonunun zaman alıyor olması da
önemli bir faktör, çünkü şu anda Satınalma 4.0 ve bunun getireceği dönüşüm hali
hazıda görmeye başladığımız Endüstri 4.0 değişikliklerine nazaran çok daha flu.
Ancak somut bir son söz söylemek gerekirse; Satınalma 4.0 ile artık satınalma
profesyonelleri ve yöneticileri tekrarlayan aktivitelerini bilgisayar
yazılımlarına devredip daha çok; bilgiyi, datayı okuyarak stratejik çözümler
üretme faaliyetleriyle meşgul olacaklar diyebiliriz.