Covid-19 ve Hijyen: Aldığımız Tedbirler Yeterli mi Abartıyor muyuz II?

Yazar: Isil Arikan ,

Ağustos 13, 2020

Covid-19 ve Hijyen: Aldığımız Tedbirler Yeterli mi Abartıyor muyuz II?

Covid-19 ve Hijyen: Aldığımız Tedbirler Yeterli mi Abartıyor muyuz I? yazısında hem bazı bilimsel araştırmalardan hem de bunlara dayanarak Dünya Sağlık Örgütü (WHO)’nun bilgilendirmelerinden bahsetmiştik. Bu doğrultuda özet olarak diyebiliriz ki:

- Covid-19 virüsü en çok solunum damlacıkları yoluyla, yani enfekte olmuş bir kişinin verdiği nefesle 2 metre ya da daha yakınındaki insanlara bulaşırken,

- Nadiren de havada süzülen virüslerin (airborne transmission) ortamdaki kişiler tarafından teneffüs edilmesiyle bulaşıyor.

- Yüzeylere dokunarak Covid-19 bulaşma riski de virüsün herhangi bir yüzeyde canlı kalma süresinin uzun olmaması ve virüs yoğunluğunun da az olması sebebiyle düşük denilebilir.

SARS-Cov-2 olarak da adlandırılan çağın vebasının bulaşma şekilleri ve ihtimallerini bu şekilde sıraladıktan sonra kısaca bu virüsün ne kadar etkin bir şekilde bulaşabildiğine de değinelim. Ardından da alınması gereken ve hatta abartı olup gerekmeyen tedbirlere bakalım.

California Üniversitesi'nden Michael B Eisen'in Nisan 2020'de yayımlanan "SARS-CoV-2 (Covid-19) by the Numbers" isimli makalesi virüsün bulaşıcılığıyla ilgili çok ilginç rakamlara yer veren ilginç bir çalışma. Ki bu çalışmanın cevap aradığı en ilginç sorulardan biri de "hiçbir tedbir alınmadığında Covid-19 virüsü ile enfekte olmuş bir kişinin 1 milyon kişiye virüs bulaştırması ne kadar sürer?"

Eisen'e göre virüs bir konağa (bu durumda konak=insan) yerleştiğinde ortalama 3-4 gün uykuda kalıyor, yani belirti göstermiyor. Elbette daha uzun süre belirti göstermeyen insanlar da oluyor, hatta 14 güne kadar. Ancak ortalama 4 gün olarak belirtilmiş bu çalışmada.

Herhangi bir tedbir alınmadığında enfekte olmuş bir kişinin günde ortalama 2 ila 4 kişiye virüs bulaştırdığı, bu kişilerin de çevrelerine virüs bulaştırmaya devam ettiği düşünülünce Covid-"9 virüsünün yayılma hızı 3 günde 2 katına, 4 günde 4 katına çıkıyor ve aynı hızla artıyor. Sonuç olarak enfekte olmuş 1 kişinin 1 milyon kişiye virüs bulaştırma hızı 2 ay olarak bulunmuş.

Tercümesi; örneğin 1 milyon nüfuslu bir şehirde genel ve kişisel hiçbir tedbir alınmaması halinde virüs kapmış 1 kişinin tüm şehre bu virüsü yayması sadece 2 ay sürüyor.
Ne kadar hızlı ve etkin bir şekilde yayılan bir virüs olduğunu anlatmaya yetiyor sanırım bu ifade. Peki "bizler hangi tedbirleri alalım, hangi tedbirler ise herhangi bir işe yaramazken hayatı zorlaştırıyor" derseniz... İşte yazımızın asıl konusu da bu.

Covid-19 Virüsüne Karşı Alınması Şart Olan Tedbirler
Yazının en başında en yüksek risk taşıyan yayılma şekillerinden bahsetmiştik: Enfekte olmuş bir kişinin 2 metre çevresindeki insanlara konuşurken, hapşırırken, öksürürken nefes yoluyla virüs bulaştırması. Dolayısıyla alınması gereken en önemli tedbirler de bununla ilgili.

1. Sosyal mesafeyi korumak, aynı evde yaşamadığımız hiç kimseyle 2 metreden fazla yakınlaşmamak, aynı evde yaşadıklarımıza bile çok gerekli olmadıkça 2 metreden daha uzak mesafelerde durmak.

2. Maske takmak, her yerde satılan cerrahi maskeler de işe yarıyor elbette ancak mümkünse nanoelyaf filtreli maskeler kullanmak.

3. Yüzeyler aracılığıyla virüs bulaşma riskinin yüksek olmadığını belirtmiştik ancal bu hiç risk yok demek de değil. Yalnız buna karşı alınabilecek tedbirler en kolaylarından. Ev dışında herhangi bir yüzeye temas edildiğinde elleri ağız ve yüze götürmemek, bu konuda unutkanlığa, dalgınlığa kapılmamak. Eğer kendinizde dalgınlık gibi riskler görüyorsanız, elleri herhangi bir yüzeye dokunmuş olsanız da olmasanız da belirli aralıklarla en az %60 alkol içeren temizleyiciler veya kolonya ile dezenfekte etmek.

Covid-19 Virüsüne Karşı Alınması Faydalı Olan Tedbirler
Virüsün havada süzülerek sağlıklı kişiler tarafından teneffüs edilmesi az rastlanan bir bulaşma şekli olsa da hiçbir bilimsel çalışma bunun imkansız olduğunu söylemiyor.  Dolayısıyla kendimizi havada serbest halde dolaşması muhtemel olan virüslerden, özellikle okul, kreş, ofisler, restoran, cafe, alışveriş merkezi gibi kalabalık yerlerde korumak gerekiyor. Bunun için alınabilecek kişisel tedbirlerin başında elbette maske kullanımı geliyor.

Ancak kişisel tedbirler burada yeterli olmayabilir. Bu tarz işletmelerin yöneticileri tarafından işletmelerde havanın dezenfekte edilmesini sağlayan yöntemler kullanılmalı. Ki bu yöntemlerin en etkilileri ise UVC lambalı dezenfeksiyon cihazları ile iyonizasyon .

Dolayısıyla bu konuda bireysel olarak alabileceğimiz tedbirlerden bir diğeri de bulunacağımız kapalı mekanlarda özellikle havanın dezenfekte edilip edilmediğini, ediliyorsa hangi yöntemlerde dezenfeksiyon yapıldığını öğrenmek ve buna göre o ortama girmek.

Dezenfeksiyon ve sterilizasyon konusunda daha fazlası için:

Ultraviyole Işık Nedir? Nerelerde Kullanılır?

UVC Işığı ile Covid-19'dan Korunma

UVC Alanında Son Keşifler

Endüstriyel UVC Lambalı Cihaz Tipleri

Ev Tipi Antibakteriyel UVC Lambalı Cihazlar

Neden Dezenfeksiyon İçin Antibakteriyel UV Lambası Kullanmalısınız?

Taşınabilir UV Lambası Satınalma Rehberi

UVC Lambalı Dezenfeksiyon Cihazı Satınalma Rehberi

UVC Lambalı Cihazlar ile Dezenfeksiyon Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

UVC Işığı Kalitesinin Ölçülmesi

Okul ve Kreşlerde UVC Lambalı Cihazlar ile Dezenfeksiyon