Covid-19 ve Hijyen: Aldığımız Tedbirler Yeterli mi Abartıyor muyuz I?

Yazar: Isil Arikan ,
Ağustos 13, 2020
Covid-19 ve Hijyen: Aldığımız Tedbirler Yeterli mi Abartıyor muyuz I?

Blogumuzda görebileceğiniz gibi bir süredir hijyen sağlamanın çeşitli yollarından bahsediyoruz; kimyasal dezenfektan gibi bilinen metodlardan ultraviyole lambalası, iyonizasyon gibi daha az bilinen ancak daha etkili yöntemlere kadar geniş bir pencerede. Üstelik kesin olan bir gerçek de var ki eskiye oranla hijyen hayatımızın çok daha önemli bir parçası. Ancak hangi alanlarda, ne seviyede ve ne sıklıkta hijyen gerektiği, hangi yöntemlerin etkili ve yeterli, hangilerinin yetersiz ve hangilerinin de abartı olduğunu hiç tartışmadık. 

Dolayısıyla bu ve bir sonraki yazıda da genel anlamda hijyen gerçeğinin detaylarına inelim istiyoruz. Hazırsanız Covid-19 virüsünün fiziksel özelliklerini anlatarak başlayalım. 

Covid-19 Virüsü 

Akademik alanda SARS-Cov-2 adıyla anılan Covid-19 virüsü Dünya Sağlık Örgütü (WHO) açıklamalarına göre solunum damlacıkları yoluyla yayılan bir virüs. Ki yeri gelmişken bunun ne demek olduğunu da açıklayalım. Yine WHO’nun tanımına göre solunum damlacıkları yoluyla bulaşma 5-10 µm boyutundaki parçacıkların nefes aracılığıyla bulaşmasını ifade ediyor. 

Dünya Sağlık Örgütü birbirine 1 metreden daha yakın mesafede duran kişilerin konuşurken, şarkı söylerken, öksürür veya hapşırırken Covid-19 virüsü ile enfekte olmuş kişiden enfekte olmamış kişiye solunum yoluyla bu virüsün bulaştığını ifade ediyor. 

Amerika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (Centers for Disease Control and Prevention – CDC) ise bu mesafeyi 2 metre olarak açıklamış. CDC aynı zamanda virüsün yüzeyler aracılığıyla da bulaşabileceğini söylese de bunun pek sık rastlanan bir durum olmadığını belirtiyor. Ki tedbiri elden bırakmamak adına bireysel olarak sosyal mesafemizi 2 metre tutmak en güvenlisi. 

Başka bir deyişle, Covid-19 virüsü kapmış bir kişinin önce elini ağzına götürdüğü, ardından eliyle herhangi bir yüzeye (örneğin kapı kolu) dokunduğu, sonrasında virüs bulaşmamış başka bir kimsenin aynı yüzeye dokunduğu ve ardından elini ağzına, burnuna veya gözlerine götürdüğü durumlar da Covid-19 virüsü bulaşmasına sebep olan durumlardan. Ancak bu senaryo virüs yayılımında çok büyük paya sahip görünmüyor. Peki neden? 

Covid-19’un Yüzeylerle Temas Yoluyla Yayılımı 

The Atlantic’de yayımlanan “Hygiene Theater is a Huge Waste of Time” adlı makaleye göre Covid-19 virüsünün dünyayı etkisi altına aldığı dönemin başında, Mart ayında yapılan çalışmalarda virüsün metal, plastik, ahşap gibi yüzeylerde uzun süreler yaşayabildiği ve dolayısıyla bu yüzeyler aracılığıyla bulaşma riskinin yüksek olduğu belirtilmiş. Ancak aradan birkaç ay geçip, benzer çalışmalar farklı şartlarda tekrarlandığında durumunun o kadar da riskli olmadığı görülmüş.  

The Lancet isimli bilimsel bir dergide Emanuel Goldman’ın “Exaggerated risk of transmission of COVID-19 by fomites” isimli makalesi bu konuya açıklık getiriyor. 

Goldman’a göre virüsün yüzeylerde 5 veya 6 gün yaşayabildiğini, bu şekilde insanlara bulaştığını belirten bilimsel çalışmalar etik açıdan doğru olsa da gerçek dışı koşullarda yapılmış. Bazı deneylerde 107 gibi aşırı yüksek miktarda enfekte virüs kullanılmış ki bu rakam (yani bu miktarda virüs) 100’den fazla Covid-19 virüsü ile enfekte olmuş insanın aynı anda küçücük bir yüzeye hapşırmasına eşdeğer. 

Goldman makalesinin sonunda “virüsün yüzeylerle temas aracılığıyla bulaşma riski sıfır değil, bu imkansız bir durum değil elbette. Ancak nadir gerçekleşebilecek bir durum. Sadece enfekte olmuş bir kişinin belirli bir yüzeye dokunarak virüs bulaştırması, hemen ardından, en fazla 1-2 saat içerisinde başka birinin de bu yüzeye dokunup elini ağzına, yüzüne götürmesi gerekli” şeklinde ekleme yapmış. 

Covid-19 Virüsünün Hava Yoluyla Yayılımı 

Aslında yazının başında Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) Covid-19 virüsünün solunum yoluyla bulaştığını ifade ettiğinden bahsetmiştik. Şimdi biraz da “airborne transmission” denilen, 5 µm’den daha küçük parçacıkların havada uzun süre canlı kalarak yayılımından bahsedelim. Ki WHO bu konuda Covid-19 virüsünün “airborne transmission yoluyla bulaştığına dair belirgin bir kanıt yok” şeklinde açıklama yapmış. Bronoskopi, trakeostomi, nebülazör tedavisi gibi tıbbi işlemler dışında diye de eklemiş. 

Sizlere karışık geldiyse şu şekilde özetleyelim:

WHO’ya göre; Covid-19 virüsü enfekte olmuş bir kişinin konuşurken, öksürürken, hapşırırken etrafında 1 metreden daha yakın duran insanlara virüs bulaştırma (respiratory droplets) riskinin yüksek, virüsün kapalı bir ortamda havada süzülüp sağlıklı bir kişi tarafından nefes yoluyla alınma (airborne transmission) riskinin düşük ama yine de muhtemel olduğunu söyleyebiliriz. 

Şimdiye kadar Covid-19 virüsünün temel özellikleri ve ne şekilde yayıldığından bahsettik. Aslında bu duruma göre alınması gereken tedbirleri sizler de tahmin edebilirsiniz. Ancak yine de Covid-19 ve Hijyen: Aldığımız Tedbirler Yeterli mi Abartıyor muyuz II? yazısında derli toplu bir özet olarak da ortaya koyacağız. 

Hijyen, dezenfeksiyon ve sterilizasyon konusundaki diğer yazılarımız:

Ultraviyole Işık Nedir? Nerelerde Kullanılır?

UVC Işığı ile Covid-19'dan Korunma

UVC Alanında Son Keşifler

Endüstriyel UVC Lambalı Cihaz Tipleri

Ev Tipi Antibakteriyel UVC Lambalı Cihazlar

Neden Dezenfeksiyon İçin Antibakteriyel UV Lambası Kullanmalısınız? 

Taşınabilir UV Lambası Satınalma Rehberi

UVC Lambalı Dezenfeksiyon Cihazı Satınalma Rehberi

UVC Lambalı Cihazlar ile Dezenfeksiyon Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

UVC Işığı Kalitesinin Ölçülmesi

Okul ve Kreşlerde UVC Lambalı Cihazlar ile Dezenfeksiyon

Cafe ve Restoranlarda UVC Lambalı Cihazlar ile Dezenfeksiyon  

Otel ve Pansiyonlarda UVC Lambalı Cihazlar ile Dezenfeksiyon   

Spor Salonlarında UVC Lambalı Cihazlar ile Dezenfeksiyon   

Ozon ile Dezenfeksiyon

Farklı Dezenfeksiyon Yöntemleri

Dezenfeksiyon Yöntemleri Karşılaştırması

En İyi UVC Lambalı Dezenfeksiyon Cihazları

UVC Lambalı Sterilizasyon Cihazları Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

UVC Işığı Hangi Ürünler İçin Zararlı

UVC Işınlarının Kumaşlar Üzerindeki Etkisi

Ultraviyole Işınlarının Pamuk Üzerindeki Etkisi - Bilimsel Bir Çalışma

Dezenfeksiyon Seviyeleri: Nihai Amacınıza Uygun Dezenfeksiyon Seviyesi Nedir?

İyonizasyon Yöntemi ile Dezenfeksiyon 1: Hava İyonizasyonu

Ev ve İş yerlerinde Kullanıma Uygun Hava İyonizerleri

İyonizasyon Yöntemi ile Dezenfeksiyon 2: Bakır-Gümüş İyonizerler

Covid-19’dan Korunmada Nanoteknoloji 

Nanoelyaf Filtreleri ile Covid-19 ve Diğer Virüslerden Korunma 

Antiviral Yüzey Kaplamaları 

Nanoteknolojinin Dezenfeksiyon Konusunda En Etkili Yöntemlerinden Biri: Nano Gümüş Dezenfeksiyon

Covid-19 Sonrası Otel ve Pansiyon Açılışları: Hızlı ve Etkili Dezenfeksiyon

Covid-19 Sonrası Okul ve Kreş Açılışları: Hızlı ve Etkili Dezenfeksiyon

5 Adımda Okul ve Kreşlerde Hijyen  
Covid-19 ve Hijyen: Aldığımız Tedbirler Yeterli mi Abartıyor muyuz II?  


Bloglarımızdaki ürünler hakkında bilgi almak için bize yazın

Captcha