İyonizasyon Yöntemi ile Dezenfeksiyon 1: Hava İyonizasyonu

Yazar: Isil Arikan ,

Ağustos 04, 2020

İyonizasyon Yöntemi ile Dezenfeksiyon 1: Hava İyonizasyonu

Covid-19 pandemisi sebebiyle dezenfeksiyon ve sterilizasyon konusuna ağırlık vererek bu prosesleri enine boyuna anlattık. Yazı dizisinde şimdiye kadar değinmediğimiz ancak en az UVC lambaları, ozon veya kimyasal maddeler ile dezenfeksiyon kadar önemli bir başka yöntem de İyonizasyon Yöntemi.

Yüzeylerde ziyade daha çok su ve hava dezenfeksiyonu için tercih edilen bu yöntemin mantığı da basit aslında. Ancak biz konuya “İyon” tanımından başlayalım.

İyon Nedir?

Normalde tüm maddeleri oluşturan Atom; pozitif (+) yüklü proton, negatif (-) yüklü elektron ve nötr nötronlardan meydana gelir. Bir atomda proton ve elektronların sayısının eşit olması da (örneğin; 18 proton ve 18 elektron veya 25 proton ve 25 elektron gibi) bu atomun nötr halde bulunmasını sağlar.

İyon ise nötr durumdaki bir atomdan elektron alınması veya bu atomun dışarıdan elektron kazanması ile elektrik dengesi değişmiş, pozitif veya negatif duruma gelmiş halidir.

İyon ile Dezenfeksiyon

Peki “bu negatif veya pozitif haldeki iyonlarla dezenfeksiyonun nasıl bir ilgisi var” sorusuna gelecek olursak…

Yazının devamında ve sonraki yazılarda daha detaylı anlatacağız ancak şimdi basitçe ifade edelim: Negatif veya pozitif yüklü iyonlar sudaki ya da havadaki bakterilere nüfuz ederek hücre duvarlarını deler, zararlı canlının hücre çekirdeğindeki DNA veya RNA’sının yapısını bozarlar. Bu şekilde üremelerine engel olunur veya tamamen ölmeleri sağlanır.

Bakır-Gümüş İyonizasyonu ile Su Dezenfeksiyonu

Son derece yaygın olan ve kullanımı MÖ 2. YY’a dayanan bu yöntemde bakır ve gümüş atomlarının iyonizasyonu ile su dezenfekte edilmektedir.

Yüzme havuzlarındaki suyun dezenfeksiyonu yanında hastanelerde ve çeşitli sağlık kurumlarında içme suyunun dezenfeksiyonunda da kullanılan bu yöntemi şimdilik bu şekilde özetlemiş olalım. Bu konuda daha detaylı bilgiyi ise İyonizasyon Yöntemi ile Dezenfeksiyon 2: Bakır-Gümüş İyonları ile Su Dezenfeksiyonu yazısında bulabilirsiniz.

Hava İyonizasyonu

Bu yazının ana konusu ise havadaki atomların pozitif veya negatif yüklü hale getirilerek havayı bakteri ve diğer mikroorganizmalardan temizlemek, daha sağlıklı ortamlar oluşturmak.

Solduğumuz hava oksijen, nitrojen, karbondioksit, su buharı ve diğer gazlardan meydana gelmektedir. Normal şartlarda bu gaz molekülleri nötr bir yapıdadır. Netinbag.com’un makalesine göre ışık, ısı veya güçlü elektrik akımları ile bu gaz moleküllerinin elektron kaybetmesi sağlanır ve bunun sonucunda da gaz molekülleri pozitif (+) yüklü duruma gelirler. Kısacası hava iyonize edilmiş olur.

Elbette bunu sadece havadaki gazların pozitif (+) yüklü duruma getirilmesi ile sınırlandırmamak lazım. Elektron kazanarak negatif (-) yüklü duruma gelen gazlar sayesinde de hava iyonize edilebilir.

Park, Sung, Yoon ve Jeong'un 2016 tarihli "The Bactericidal Effect of an Ionizer Under Low Concentration of Ozone" isimli akademik çalışmasında pozitif veya negatif yüklü iyonların bakteriler üzerinde öldürücü etkisi olduğu kanıtlanmış. Hatta aslında bu çalışmada hava iyonizasyonuna ek olarak Ozon da kullanılmış ve aslında bakteriler üzerinde asıl öldürücü etkisi olanın iyonlar mı ozon mu olduğu araştırılmış.

Çalışmanın sonucuna göre ise havadaki bakterilerin öldürülmesinden büyük oranda iyonların sorumlu olduğu, Ozon'un etkisinin daha az olduğu ortaya çıkmış.

Hava Nasıl İyonize Edilir?

Tabii yazı boyunca havadaki gazların elektron kaybetmesi veya kazanması diyoruz ancak bu işlem nasıl oluyor sorusu da var.

Production Automation Corporation (PAC)’a göre 2 farklı yöntemle hava iyonize edilebilir:

Alfa İyonizasyon denilen ilk yöntemde Polonyum 210 isimli radyoaktif element kullanılır ve bu elementin partikülleri hava ile temas ederek elektronlarını kaybeder, Polonyum’un kaybettiği bu elektronlar ise havadaki moleküllere yüklenerek bu moleküllerin negatif (-) yüklü olmasını sağlar. Sonucunda da hava iyonize edilmiş olur.

Corona İyonizasyon (ismi bugünlerde fazlasıyla ironik) yönteminde ise elektrik akımı kullanılarak hava iyonize edilir. Hava iyonizeri yüksek voltajda elektrik üreterek bu elektriği bir iğneye transfer eder. Ardından iğneden kurtulan elektronlar havadaki oksijen ve nitrojene bağlanarak bu gazların negatif (-) yüklenmesini sağlar.

Hava İyonizasyonu ile Ev ve İş Yerlerinde Dezenfeksiyon

Hava iyonizasyonu ile bakterilerin öldürüldüğünden bahsettik. Ancak bu yöntemle virüslerin ve diğer mikroorganizmaların öldürülmesi, ortadan kaldırılması yönünde bir çalışma -şimdilik- mevcut değil. Bu sebeple hava iyonizasyonunun şu an sadece bakterilerin etkisiz hale getirilmesinde işe yaradığını, dolayısıyla Dezenfeksiyon Seviyeleri: Nihai Amacınıza Uygun Dezenfeksiyon Seviyesi Nedir? yazısında bahsettiğimiz Orta (Intermediate) seviye bir dezenfeksiyon elde edildiğini söyleyebiliriz.

Sadece iyonizasyon değil, tüm dezenfeksiyon yöntemleri hakkında detaylı bilgi için:

Ultraviyole Işık Nedir? Nerelerde Kullanılır?

UVC Işığı ile Covid-19'dan Korunma

UVC Alanında Son Keşifler

Endüstriyel UVC Lambalı Cihaz Tipleri

Ev Tipi Antibakteriyel UVC Lambalı Cihazlar

Neden Dezenfeksiyon İçin Antibakteriyel UV Lambası Kullanmalısınız?

Taşınabilir UV Lambası Satınalma Rehberi

UVC Lambalı Dezenfeksiyon Cihazı Satınalma Rehberi

UVC Lambalı Cihazlar ile Dezenfeksiyon Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

UVC Işığı Kalitesinin Öçülmesi

Okul ve Kreşlerde UVC Lambalı Cihazlar ile Dezenfeksiyon