Dezenfeksiyon Seviyeleri: Nihai Amacınıza Uygun Dezenfeksiyon Seviyesi Nedir?

Yazar: Isil Arikan ,

Ağustos 04, 2020

Dezenfeksiyon Seviyeleri: Nihai Amacınıza Uygun Dezenfeksiyon Seviyesi Nedir?

Okul ve Kreşlerde UVC Lambalı Cihazlar İle Dezenfeksiyon yazısında Temizlik, Dezenfeksiyon ve Sterilizasyon işlemlerinin ne olduğundan ve farklarından bahsetmiştik. İsterseniz kısaca bir hatırlayalım:

Temizlik; o anda ortada bulunan mikrop ve bakterileri öldürmeden ortadan kaldırma işlemidir. Ki bu işlemden kısa bir süre sonra ortamda aynı mikrop ve bakteriler görülür. Dezenfeksiyon da temizliğin biraz daha üstü olup, bir cismin, yüzeyin veya havanın patojen mikroorganizmalardan kalıcı olarak arındırılması işlemidir. Sterilizasyon ise bir yüzeyde veya ortamda bulunan her türlü canlı organizmanın öldürülerek, kalıcı bir biçimde ortadan kaldırılmasıdır.

Tabii dezenfeksiyon ve sterilizasyon tanımlarında “kalıcı” kelimesini kullandık ancak bu işlemlerin kalıcılığı da o yüzeye veya maddeye sonradan çeşitli yollarla yeni bakteri veya mikroorganizmaların taşınabileceği gerçeğini değiştirmiyor. Örneğin; steril hale getirilmiş ameliyat araç ve gereçleri kullanım sırasında hastanın vücudundan çeşitli bakteri ve mikropları alabilir. Ki bu durumda o araç gereçklerin tekrar sterilize edilmesi gerekir.

Dezenfeksiyon Seviyeleri

Bu yazımızın konusu olan Dezenfeksiyon işleminin de kendi içinde dereceleri var tabii. Biosafety in Microbiological and Biomedical Laboratuvarları’na (BMBL) göre Düşük (Low), Orta (Intermediate) ve Yüksek (High) Seviye Dezenfeksiyon olarak 3 kategoriye ayrılan dezenfeksiyon işlemi isimlerinden de anlaşılacağı üzere etkinliğine göre sınıflandırılmış.

Yüksek (High) seviye dezenfeksiyon işleminde yüzeyde veya havada bulunan tüm bakteriler, virüsler, mikroorganizmalar, hatta mantarlar öldürülür. Son derece etkili, hatta srerilizasyon seviyesinde bir işlemdir.

Orta (Intermediate) seviye dezenfeksiyon işleminde ise mikrobakteriler, çoğu virüs ve bakteri türü ile tüberkülosid mikroplar öldürülür.

Düşük (Low) seviye dezenfeksiyon işlemi uygulanarak da bazı bakreri ve virüsler öldürülür.

Kanada Yüksek Teknoloji Okulu (École de technologie supérieure)’ndan S. Lerogue’un "Introduction to sterilization: Definitions and Challenges" isimli makalesine göre dezenfeksiyonun düşük, orta veya yüksek seviyede elde edilmesi kullanılan dezenfeksiyon aracının (kimyasallar, ultraviyole ışınları gibi) etkinliğine, işlemin süresine ve işlem sonrası yüzeyde (ya da havada) bakteri ve virüslerin yeniden görülme süresine göre değişmektedir.

Nihai Amaca Uygun Dezenfeksiyon Seviyeleri

Dezenfeksiyonun düşük, orta ve yüksek seviyede elde edilebileceğinden bahsettik. Ancak sizin evde veya iş yerinde hangi seviyede dezenfeksiyon sağlamanız gerektiği en önemli konu.

Aşağıda İngilice orjinalini verdiğim ancak bir sonraki paragrafta Türkçe özetleyeceğim tablo William A. Rutala ve David J. Weber’in "Disinfection and Sterilization in Health Care Facilities: What Clinicians Need to Know" isimli makalesinden alınmıştır.

dezenfeksiyon ve sterilizasyon, dezenfeksiyon, sterilizasyon, dezenfeksiyon seviyeleri
Kaynak: Rutala & Weber, Disinfection and Sterilization in Health Care Facilities: What Clinicians Need to Know

Rutala ve Weber’in çalışmasına göre Sterilizasyon ve Yüksek (High) seviye dezenfeksiyon işlemleri ameliyat araç gereçleri gibi insan vücudunun içine temas eden yüzeyler ve ısıya karşı hassas hasta bakım araç gereçleri için gereklidir. Dolayısıyla günlük hayatta, ev veya iş yerlerinde Sterilizasyon veya Yüksek (High) seviye dezenfeksiyon biraz aşırı bir önlem sayılabilir.

Orta (Intermediate) seviye dezenfeksiyon işlemi ısıya karşı hassas olmayan, hasta veya sağlıklı bireyler temas ettiği yüzeylerde gerekli ve yeterli bir işlemdir.

Düşük (Low) orta seviye dezenfeksiyon işlemi de aynı şekilde hasta veya sağlıklı bireylerin temas ettiği tüm yüzeylerde uygulanabilir, yeterli seviyede bir dezenfeksiyon şeklidir.

Düşük, Orta veya Yüksek Dezenfeksiyon Nasıl Elde Edilir?

Yazının bu kısmına kadar düşük, orta ve yüksek dezenfeksiyon seviyelerinin ne olduğundan ve bunların ne zaman, nerede gerekli olduğundan bahsettik. Peki bu dezenfeksiyon seviyelerine nasıl ulaşacaksınız?

Bu sorunun cevabını da Oakland Üniversitesi’nin çalışmasını referans alarak verebiliriz. Aşağıdaki tabloda orijinal İngilizce versiyonunu bulabileceğiniz çalışma hangi kimyasal dezenfektanlar ile ne seviyede (Low-Düşük, Intermediate-Orta ve High-Yüksek) dezenfeksiyon elde edilebileceğini görebilirsiniz.

dezenfeksiyon ve sterilizasyon, dezenfeksiyon, sterilizasyon, dezenfeksiyon seviyeleri
Kaynak: oakland.edu.tr

Tabloda sadece kimyasal dezenfektanlara yer verilmiş ancak biz buna ek olarak UVC lambalı cihazlar, HEPA filtreleri ve Ozon ile dezenfeksiyon yöntemlerinden de bahsedelim.

HEPA filtreleri ile Farklı Dezenfeksiyon Yöntemleri yazısında da bahsettiğimiz gibi tam bir dezenfeksiyon elde etmek zor. Bu yöntemle Düşük seviye dezenfeksiyon sağlanabilir.

Ozon veya UVC ışınları ile dezenfeksiyon işlemlerinde ise hem Düşük, hem Orta hem de Yüksek seviye dezenfeksiyon sağlanabilmektedir. Burada belirleyici olan dezenfeksiyon işleminin süresi olup ev ve işyerleri için ideal dezenfeksiyon süresi (Orta seviye dezenfeksiyon) için UVC Lambası ile Dezenfeksiyon Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler yazısına göz atabilirsiniz.

Dezenfeksiyon ve sterilizasyon hakkında sitemizdeki tüm yazılara aşağıdaki linkler aracılığıyla ulaşabilirsiniz:

Ultraviyole Işık Nedir? Nerelerde Kullanılır?

UVC Işığı ile Covid-19'dan Korunma

UVC Alanında Son Keşifler

Endüstriyel UVC Lambalı Cihaz Tipleri

Ev Tipi Antibakteriyel UVC Lambalı Cihazlar

Neden Dezenfeksiyon İçin Antibakteriyel UV Lambası Kullanmalısınız?

Taşınabilir UV Lambası Satınalma Rehberi

UVC Lambalı Dezenfeksiyon Cihazı Satınalma Rehberi

UVC Lambalı Cihazlar ile Dezenfeksiyon Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler

UVC Işığı Kalitesinin Öçülmesi

Okul ve Kreşlerde UVC Lambalı Cihazlar ile Dezenfeksiyon

Cafe ve Restoranlarda UVC Lambalı Cihazlar ile Dezenfeksiyon