Covid-19 pandemisinin bizlere hatırlattığı dezenfeksiyonun öneminden dolayı bir süredir UVC lambalı cihazlar konusuna eğildik. Ultraviyole ışığın ne olduğu, türleri, UV ışığı kullanılan lambalar ve hatta UVC lambalı dezenfeksiyon cihazları hakkında konuştuk. Ancak bahsetmediğimiz çok önemli bir konu daha var: satın aldığımız UVC lambalı cihazlardaki UVC ışının kalitesinin ölçülmesi....

UVC ışığının lamba gücüne, mesafeye ve uygulama süresine göre çeşitli yüzeylerdeki, havadaki ve sudaki virüslerle bakterileri %99,9 oranında etkisiz hale getirdiğinden bahsetmiştik. Tabii bu bilgiye güvenip UVC lambalı dezenfeksiyon cihazı alabilirsiniz ancak aldığınız cihazın etkinliğini, verimliliğini, cihazın yaydığı ışığın kalitesini ölçmeyecek misiniz? 

Yazının başlığı UVC ışığının kalitesinin ölçülmesi ama aslında ölçülen burada ışığın yoğunluğudur. Ve bu yoğunluk da saniyede alınan bir santimetrekaredeki miliwatt cinsinden ya da belirli bir zaman diliminde verilen bir santimetrekaredeki milijul cinsinden enerjinin ölçülmesidir. Kısacası, UVC ışığının yaydığı enerji ölçülüyor. 

Bu ölçüm ise spektrometre, spektroradyometre ve radyometre (UV metre) denilen farklı cihazlarla yapılabiliyor. Aslında bu cihazların hepsinin amacı aynı olsa da farklı yöntemlerle farklı tür ışıkları ölçmekte kullanılıyorlar. Ancak biz kısaca hepsinden bahsedelim. 

UV metre de denilen radyometreler belirli bir dalga boyu aralığında bulunan elektromanyetik enerji miktarını ölçmek için kullanılır. Ki bu belirli dalga boyu aralığı da görünür ışık dışındaki Ultraviyole Işınları, X Işınları ve Gamma Işınlarıdır. 

UV metre ile ölçülen enerji Watt cinsinden ifade edilir ancak bu tarz cihazlar daha çok uyarı amaçlı kullanılır. Şöyle ki; müze gibi sergilenen eserlerin ısıya ve sıcaklığa karşı hassas olduğu mekanlarda, ya da ısıya karşı hassas olan ürünlerin bulunduğu herhangi bir mekanda enerji miktarını ölçmede Radyometre kullanılır ve bu şekilde 400 nanometreden daha kısa olan ve yüksek enerji yayan her türlü ışık kaynağı tespit edilerek ortadan kaldırılır.  

Aslında Spektrometreler de Radyometreler ile benzer çalışma prensibine sahiptir ve bunlar da enerji ölçerler. Ancak spektrometrelerde radyometrelerden farklı olarak bir prizma yardımıyla ışık burada dalga boylarına ve bileşenlerine ayrılarak ölçülür. 

Dolayısıyla bir spektrometre kullanabilmek için bunun yanında bir de optik sisteme ihtiyaç vardır, hatta bir kamera da bu sisteme entegre edilebilir. 

Spektrometreler 2000'den fazla sensöre sahip olduğu için kesin ve doğru sonuçlar verirler bu yüzden genellikle laboratuvarlarda kullanım için tercih edilir. 

Bir ışık kaynağından yayılan ışığın dalga boyunu ve genliğini ölçmede kullanılan Spektroradyometre'nin en önemli avantajı spektrometrelerde olduğu gibi beraberinde bir optik sistem, bilgisayar gibi cihazlar gerektirmemesidir. 

Öte yandan Spektroradyometre ile 380 - 780 nanometre arasında ışık ölçülür. Ki hatırlarsanız dezenfeksiyon amacıyla kullanılan UVC lambaları 210 - 280 nanometre dalga boyuna sahiptir. 

Spektroradyometreler her ne kadar net ve doğru sonuçlar veriyor olsa da UVC ışığının kalitesinin ve yoğunluğunun ölçümü için en ideal araç sayılmazlar. 

Buraya kadar okuduysanız ve amacınız UVC lambalı cihazlarla dezenfeksiyon ise sizin sisteminize uygun olan ölçüm cihazların Radyometre (UV metre) veya Spektrometre olduğunu fark etmişsinizdir. 

Ancak yeri gelmişken, radyometre veya spektrometre alırken göz önünde bulundurulması gereken detayları da kısaca listeleyelim: 

Doğruluk ve Kalibrasyon: Bir ölçüm cihazı olması sebebiyle radyometre ve spektrometrelerin kalibre edilmiş olması en önemli kriterdir. Dolayısıyla satın alırken buna dikkat etmeli hatta sertifikalarına, TSE veya diğer standarlara uygun olup olmadığına bakmalısınız. 

Tekrar Kalibrasyon: Her ne kadar kalibre edilmiş olsa da, ölçüm cihazları zaman içerisinde tekrar kalibre edilir. UVC ışığı ölçüm cihazları için bu süre ortalama yılda bir şeklindedir. Bu yüzden UV ışığı ölçüm cihazı alırken nasıl kalibre edileceğine, kalibrasyonun kullanıcı tarafından mı servis tarafından m yapılacağına dikkat edilmelidir.  

Dayanıklılık: Elektronik parçalar veya cam malzemeler zamanla bozulur veya aşınır. Bu çok normal. Ancak malzemeden malzemeye de fark var. Ucuz diye aldığınız bir radyometre veya spektrometrenin parçaları kısa sürede bozulabilir veya bunu pahalı bir üründe de yaşayabilirsiniz. Özetle; ürünlerin kalitesini de araştırmalı mümkünse daha çok ürünü kullanmış kişilerden fikir almalısınız.  

Ultraviyole Işık ve UVC Lambalı Cihazlar hakkındaki tüm yazılarımızı okumak isterseniz: