UVC Lambalı Cihazlar ile dezenfeksiyon artık bir tercih olmaktan çıkıp zorunluluk haline gelmeye başladı. Özellikle de okul, kreş, otel, pansiyon, spor salonu, cafe, restoran, ofis gibi insanların toplu olarak bulundukları alanlarda.
Ancak bu konuda bilinenler bilinmeyenlerden daha az. Bu ışığa maruz kalan bakteri, virüs ve mikropların DNA ve RNA'sının yapısını bozarak üremelerini engelleyen ve üremeye çalıştıklarında ölmelerine sebep olan UVC ışını canlı bir organizma olduğu için haliyle insan sağlığı açısından da tehlikeli.
Bu tehlikelerin başında; ışın direkt olarak cilde temas etmesi halinde yanıklar oluşması geliyor ki bu aslında risklerden en hafifi. Güçlü bir UV ışığına uzun süre maruz kalma halinde kanserojen etkisi de çok yüksek. UV ışığı aynı zamanda gözler için da risk yaratıyor. Direkt göze temas etmesi halinde UV ışınları korneanın zarar görmesine sebep oluyor ki bu zararın kalıcı mı geçici mi olduğu da ışığa maruz kalma süresiyle doğrudan ilgili.
Özetle; UVC lambalı dezenfeksiyon cihazı veya taşınabilir UVC lambası aldınız ya da almayı planlıyorsunuz. Peki nasıl kullanacaksınız? En önemlisi kendinizi nasıl koruyacaksınız?
İşte bu yazıda da bu soruların cevabına odaklanalım.
1. UVC Lambası ile Dezenfekte Edilecek Yüzey Arasındaki Mesafe ve Dezenfeksiyon Süresi Doğru Ayarlanmalı
UVC lambasının bakteri ve virüsler üzerindeki öldürücü etkisinin %99,9 olduğu uzun yıllar önce kanıtlandı. Ancak bu oran her zaman ve her durumda bu kadar yüksek değil. UVC Lambası ile dezenfeksiyon yaparken en yüksek verimi elde edebilmek için lambanın gücü, lamba ile dezenfekte edilecek yüzey arasındaki mesafe ve uygulama süresinin ideal kombinasyonunu ayarlamalısınız. Ki bu da şu şekilde ifade ediliyor:
25 Watt - 10 cm mesafe - 16 saniye
25 Watt - 20 cm mesafe - 63 saniye
25 Watt - 30 cm mesafe - 142 saniye
40 Watt - 10 cm mesafe - 10 saniye
40 Watt - 20 cm mesafe - 39 saniye
40 Watt - 30 cm mesafe - 89 saniye
60 Watt - 10 cm mesafe - 7 saniye
60 Watt - 20 cm mesafe - 26 saniye
60 Watt - 30 cm mesafe - 59 saniye
Elbette bu süre ve mesafeler UVC lambalı cihazlarla yüzey dezenfeksiyonu için geçerli. Hava ve su sterilizasyonu bu kapsam dışında.
2. UVC Işığı Ten ve Göz ile Kesinlikle Temas Etmemeli
UVC ışığının ten ve göz ile temasının zararlarından yazının başında bahsetmiştik. Dolayısıyla UVC lambası ile dezenfeksiyon sırasında dikkat edilmesi gereken en önemli detay da bu.
Eğer taşınabilir UVC lambası kullanarak yüzey dezenfeksiyonu yapılacaksa ışığa doğrudan temas etmemek (aynadan yansıma yoluyla da temas etmemek) çok önemli.
Eğer kapalı kutu veya açık formdaki UVC lambaları ile tüm bir oda dezenfekte edilecekse işlem sırasında odada kimsenin bulunmamasını sağlamak şart.
Bunun dışında UVC lambalı cihazın kontrol paneliyle oynamamak, ne olduğunu bilmediğiniz tuşlara dokunmamak da beklenmedik bir şekilde UVC ışığına maruz kalmanızı engeller.
3. UVC Lambalı Cihazlar Açık Olarak Kullanılıyorsa Koruyucu Giysiler Giyilmeli
UVC lambalı cihazların taşınabilir modelleri bazı durumlarda bir kullanıcı tarafından taşınarak dezenfeksiyon işlemi yapılabilir. Bu durumda cihazı kullanan kişinin koruyucu giysiler giyerek yine koruyucu gözlük takması şarttır.
Plastik ve Cam UV ışığını absorbe ederek insana zarar vermesini engelleme özelliğine sahiptir. Dolayısıyla öncelikle böyle bir koruyucu giysi giyilmesi gerekir.
Gözleri korumak içinse UV gözlükleri kullanılmalıdır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta; günlük kullanılan gözlükler ve normal koruyucu gözlükler UV ışığından korumaz. Gözleri yan taraftan da koruyan tam kapalı UV gözlüğü veya yüz koruyucusu tercih edilmelidir.
Elleri korumak içinse nitril eldivenler yeterli ve güvenlidir.
4. UVC Lambalı Cihaz Bilinçli Kişiler Tarafından Kullanılmalı
Elbette hiç kimseden radyasyon eğitimi almış olmasını bekleyemeyiz. Ancak eğer UVC lambalı dezenfeksiyon cihazını iş yerinizde kullanmayı düşünüyorsanız çalışanlarınızdan sadece 1 veya 2 kişiyi bu cihazı kullanmakla görevlendirmeli ve o kişilerin de gerekli güvenlik bilgisine sahip olmasını sağlamalısınız.
UVC lambalı cihazları kullanan kişi sayısı ne kadar fazla olursa güvenlik tedbirlerinin uygulanıp uygulanmadığını kontrol etmek o kadar zor olacaktır.
Ayrıca; eğer iş yerinizde taşınabilir UVC lambalı dezenfeksiyon cihazı kullanıyorsanız kullanılmadığı zamanlarda sadece yetkisi olan kişilerin girebileceği, kilitli bir odada tutmalısınız.
5. UVC Lambalı Cihazlarla Dezenfeksiyon Yapıldıktan Sonra Oda Havalandırılmalı
Konumuz yine açık halde kullanılan UVC lambalı cihazlar. Zira UVC lambalı su dezenfeksiyonu cihazları ile hava dezenfeksiyonu cihazları tamamen farklı bir uygulama prensibine sahip. Bu konudan Endüstriyel UVC Cihaz Tipleri yazısında bahsetmiştik.
Açık halde çalıştırılan UVC cihazları ile dezenfeksiyon sağladıktan sonra, ki uygulama sırasında odada zaten kimse olmamalı, ilgili oda yarım saat veya 1 saat kadar havalandırılmalıdır. Dolayısıyla sonradan odaya girecek olan kişilerin de radyasyona maruz kalmaması yönünde önlem alınmış olur.
NOT: Bu yazıyı yazarken newport.com, uvresources.com, klaran.com ve Berkeley Laboratuvarı yayınlarından faydalanılmıştır.
UVC lambalı cihazlarlarla konusunda daha detaylı bilgi edinmek isterseniz şu yazılarımızı da okuyabilirsiniz: