Bambusoideae veya Hint Kumaşı adıyla bilinen Bambu bitkisi bizde son 15-20 yılda, yeni yeni tanınmaya başlasa da özellikle Asya olmak üzere Ekvator Kuşağı’nda yer alan bölgelerde hayatın hemen her alanında kullanılan bir bitki. Esnek yapısı, uzun ömürlü olması, çok hızlı büyümesi ve yoğun şekilde karbondioksit emerek oksijen üretmesi sanırım insanlığa her anlamda en faydalı bitkilerden biri olmasını sağlıyor. Hatta 1945 yılında Hiroşima’ya yapılan atom bombası saldırısı sonrasında hayatta kalan ve bu kimyasal saldırıdan etkilenmeyen tek bitkinin bambu olduğunu biliyor musunuz? Peki nedir aslında bu güçlü bitki dersek... 

Bambu Nedir?

Buğdaygiller familyasından, 10 santimetre ile 40 metre arasında boylara sahip, uzun ve tahta gibi bir kabuğa sahip bir ağaç (Bambuseae) olabileceği gibi kısa bir ot (Olyreae) şeklinde 1200’ün üzerinde türü de bulunan tropik bir bitkidir. Çin, Japonya ve Güneydoğu Asya ülkelerinde sağlığa faydaları ve fonksiyonel kullanımı yüzyıllar önce keşfedilmiş dolayısıyla gıdadan tekstile, denizcilikten inşaata hayatın her alanında kendine kullanım amacı bulmuştur. 

Bambu Nerelerde Kullanılır?

Bambu bitkisinin kullanım alanı tahmin edebileceğinizden çok daha geniş. Her anlamda sağlıklı bir ürün olması sebebiyle gıda, tekstil ve ilaç yapımında, esnekliğinden dolayı kolay kırılmaması, çok hızlı büyümesinden dolayı kendini sürekli yenilemesi ve bol miktarda elde edilebilmesi sebepleriyle de inşaat, denizcilik gibi alanlarda ve Uzakdoğu’da kağıt yapımında tercih edilir. 

Gıda Sektörü’nde bambu bitkisinin filizleri kullanılmaktadır. Sevimli pandaların bambu yediği fotoğraflar veya videolar görmüşsünüzdür. İşte o bitki Çin ve Japonya’da insanların da yemekte sakınca görmediği, son derece sağlıklı bir besin. Kimi zaman bir sebze olarak pişirilen, kimi zaman da atchia isimli turşusu yapılan bambu bitkisi toxic bir besin. Dolayısıyla ehil ellerde hazırlanması gerekiyor ki sahip olduğu taxiphyllin isimli toksinlerden arındırılarak sadece besinleri korunsun. 

Tekstil Sektörü’nde ise bambu bitkisinin en sık kullanıldığı alan, antibakteriyel özelliklerinden dolayı iç çamaşırı, çarşaf ve uyku setleri diyebiliriz. Ki bu konuda daha detaylı yazımızı Bambu Tekstil Ürünleri Gerçekten Sağlıklı Mı? Neden Tercih Etmelisiniz? linkinde okuyabilirsiniz.

İnşaat ve Yapı Sektörü ise hem mobilya ve aksesuar gibi iç dekorasyon ürünleri hem de yapı malzemeleri alanında bambu bitkisinin kendine geniş kullanım alanı bulduğu bir sektör. Bu konuda da Bambu Mutfak Ürünleri Kullanmanız İçin 5 Neden ve 6 Maddede Bambu Mobilya ve Dekorasyon Ürünleri isimli blog yazılarımızı okuyabilirsiniz.

Hafif ve sağlam olduğu kadar suya dayanıklı yapısıyla bambu bitkisinin kullanıldığı bir diğer alan ise tekne, bot gibi deniz taşıtları olup eski çağlarda ok ve mızrak yapımında da kullanılmıştır. 

Neden Bambu?

Aslında yazı içerisinde sık sık bambu bitkisinin özelliklerinden bahsettik. Bu da “neden bambu” sorusunun cevabı oluyor. Ancak son bir kez özetlemek ve derli toplu anlatmak de gerekirse;

-          Bambu bitkisi çok hızlı büyüyen bir bitkidir. Şimdiye kadar ölçülen en hızlı büyüme oranı günde 40 santimetre olup, ortalaması günde 15-20 santimetre civarındadır. Bu da özellikle bambunun farklı sektörlerde (inşaat gibi) ahşap malzeme olarak kullanılmasının önünü açıyor. Zira ömrü de çok uzun olan bambu büyük bir hızla kendini yenilediği için bitkiyi kullanmanın ekolojik açıdan hiçbir zararı yok. Ki tüm bir bambu ormanının kesilmesi halinde tamamen yenilenmesi 3 ila 5 yıl arasında tamamlanıyor. 

-          Hem hafif hem de sağlam bir bitkidir. Aslında sağlam olmasının temelinde de esnekliği yatıyor. Bu esneklik bambu bitkisinin kolay kolay kırılmamasını sağlıyor ki bu sebeple de tekstil, dekorasyon gibi alanlarda bitkinin kullanımı yaygınlaşıyor.

-          Doğal bambu bitkisinden elde edilen elyaflarda “bamboo kun” adı verilen bio-agent bulunuyor ki bu da bambu bitkisi ve bundan elde edilen ürünlerde bakterilerin üremesi ve çoğalmasının önüne geçen bir madde. Adine Gercike ve Jani van der Pol’ün “A Comparative Study of Regeberated Bamboo, Cotton and Viscose Rayon Fabrics. Part 2: Antimicrobial Properties” isimli çalışmasında da bamboo kun varlığı sayesinde antibakteriyel bir özelliğe sahip olan tekstil ürünleri de diğer tekstil materyallerine kıyasla daha sağlıklı bir seçim olduğu yapılan testlerle kanıtlanmış. 

-          The Guardian’da yayımlanan 2003 tarihli bir makalede ise Japonya’da yapılan araştırmalara göre bambu bitkisinin bir hektarlık alanda ve bir yıl içerisinde diğer bitkilere ve ağaçlara oranla 12 ton daha fazla karbondioksit emilimi sağladığı görülmüş. Üstelik diğer ağaçlardan %35 daha fazla oksijen üretmesi de bir başka faydası. Bu özelliğiyle neredeyse mucizevi sayılabilecek olan  bambu ekolojik açıdan da en faydalı canlılardan biri.